สมองเสื่อม เป็นภาวะที่ความสามารถทางสติปัญญาลดลง คิดและจำไม่ได้ เป็นโรคที่มักพบในผู้สูงอายุ ทำให้ผู้ที่เป็นมีอาการหลงลืม การใช้ภาษาผิดปกติ และพฤติกรรมรวมถึงอารมณ์เปลี่ยนไป

สาเหตุของโรคสมองเสื่อม

เกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งที่แก้ไขได้และแก้ไขไม่ได้ เช่น โรคอัลไซเมอร์, โรคหลอดเลือดสมอง, โรคพาร์กินสัน, ขาดฮอร์โมนธัยรอยด์, เนื้องอกสมอง, โพรงน้ำในสมองขยายตัว, โรคติดเชื้อบางชนิด เช่น ซิฟิลิสและเอดส์ เป็นต้น แต่โรคอัลไซเมอร์ เป็นโรคสมองเสื่อมที่พบบ่อยที่สุด โดยเฉลี่ยผู้ป่วยที่เป็นโรคอัลไซเมอร์ จะอยู่ได้นาน 8-10 ปี

อาการเริ่มแรกเป็นอย่างไร

อาการเริ่มแรก มักเป็นการลืมเรื่องราวที่เพิ่งเกิดขึ้นใหม่ๆ ไม่นาน ในขณะที่ความจำเรื่องเก่าๆ ในอดีตจะยังดีอยู่ ผู้ป่วยอาจถามซ้ำเรื่องที่เพิ่งบอกไป หรือพูดซ้ำเรื่องที่เพิ่งเล่าให้ฟัง นอกจากนั้นยังอาจมีอาการอื่นๆ เช่น วางของแล้วลืม, ทำอะไรที่เคยทำประจำไม่ได้, สับสนเรื่องวัน เวลา สถานที่, นึกคำพูดไม่ค่อยออก หรือใช้คำผิดๆ แทน, มีอารมณ์ พฤติกรรม และบุคลิกภาพ ที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม, การตัดสินใจแย่ลง, ไม่สามารถมีความคิดริเริ่มใหม่ๆ ได้ อาการต่างๆ เหล่านี้จะค่อยเริ่มเปลี่ยนแปลง จนทำให้เกิดปัญหาต่อการทำงาน และกิจวัตรประจำวัน ซึ่งการที่จะเห็นการเปลี่ยนแปลงได้เร็ว หรือช้าก็ขึ้นกับระดับความสามารถเดิม การศึกษาและหน้าที่เดิมของผู้ป่วย รวมถึงความช่างสังเกต และเอาใจใส่ของญาติด้วย

โรคอัลไซเมอร์เกิดจากอะไร

สาเหตุที่ชัดเจนนั้นยังไม่ทราบ ทราบแต่เกิดการเปลี่ยนแปลงหลายๆ อย่างในสมองขึ้นจนทำให้สมอง ทำหน้าที่ลดลงและเหี่ยวไป ไม่ได้เป็นโรคติดต่อ แต่อาจมีการถ่ายทอดในครอบครัว ทางกรรมพันธุ์ได้ในผู้ป่วยส่วนน้อย ส่วนใหญ่ไม่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ ปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญคือ อายุที่มากขึ้น โดยจะพบมากขึ้นสองเท่าทุก 5 ปีที่อายุมากกว่า 60 ปี คือ ร้อยละ 1 ตอนอายุ 60 ปี เป็นร้อยละ 2 ตอน 65 ปี เพิ่มจนเป็นร้อยละ 32 ตอน 85 ปี ดังนั้น เนื่องจากปัจจุบันนี้ คนเราอายุยืนขึ้น โรคนี้จึงพบได้มากขึ้นเรื่อยๆ และจะเป็นปัญหาที่สำคัญของทุกประเทศ สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การวินิจฉัยโรคนี้ให้ได้ตั้งแต่ระยะเริ่มแรก เพื่อชะลอการดำเนินโรค และในปัจจุบันนี้ มีการศึกษาถึงวิธีต่างๆ ในการป้องกันการเกิดโรคอัลไซเมอร์ แต่ยังไม่ได้ผลชัดเจน

การวินิจฉัยโรค

เมื่อมาพบแพทย์และสงสัยว่า จะเป็นโรคสมองเสื่อม แพทย์จะดำเนินการหลายอย่างดังนี้ เพื่อให้การวินิจฉัยโรคนี้

การรักษามีอะไรบ้าง

ในปัจจุบันยังไม่ยารักษาให้หายขาด แต่ยาบางตัวอาจช่วยลดอาการของผู้ป่วยได้

การป้องกันความจำเสื่อม

ในปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลเพียงพอ สำหรับการป้องกันโรคนี้ อย่างไรก็ตาม การปฏิบัติตัวบางอย่าง อาจช่วยให้สมองมีความจำที่ดีได้ ได้แก่

นพ. วีรศักดิ์ เมืองไพศาล