โรคจิตเภท คือ กลุ่มอาการของโรคจิต มีหลายชนิดและหลายสาเหตุ แต่โรคจิตเภทเป็นโรคจิตชนิดหนึ่งที่พบได้บ่อยที่สุด มีความผิดปกติของความคิดเป็นลักษณะสำคัญ และมีการแสดงออกของพฤติกรรม การรับรู้อารมณ์ที่ผิดปกติ ไปจากคนทั่วไป

อาการนำ

ผู้ป่วยจิตเภทส่วนมากจะมีอาการต่างๆ เกิดขึ้นก่อนที่จะปรากฎอาการของโรคจิตอย่างชัดเจน มีการเปลี่ยนแปลงของนิสัยใจคอ และการกระทำผิดไปจากเดิม เช่น แยกตัว ไม่เข้าสังคม ไม่มีสัมพันธภาพกับใคร มีพฤติกรรมแปลกๆ เช่น พูดคนเดียว เก็บสะสมของที่ไม่มีประโยชน์ การทำงานบกพร่อง ไม่สนใจความสะอาดของร่างกาย และการแต่งตัว อารมณ์ทื่อ ไม่มีอารมณ์ หรืออารมณ์ไม่เหมาะสม พูดจากวน คลุมเครือไม่ปะติดปะต่อ มีความคิดแปลกๆ เช่น เชื่อในไสยศาสตร์ และโทรจิตแปลกๆ เป็นต้น

อาการของโรคจิตอย่างชัดเจน ได้แก่

อาการหลงผิด มีความคิดไม่อยู่ในความเป็นจริง มีความเชื่อที่ผิดๆ ไม่เป็นความจริง เช่น หลงผิดหวาดระแวง เชื่อว่ามีคนคอยหลั่นแกล้ง ไม่หวังดี หรือจะทำร้ายตน เชื่อว่าบุคคลอื่นกำลังพูดคุยในเรื่องของตน เชื่อว่าตนเองเป็นบุคคลสำคัญ เชื่อว่ามีวิญญาณอยู่ภายในร่างคอยบอกให้ทำสิ่งต่างๆ

ความคิดผิดปกติอื่นๆ เช่น พูดไม่เป็นเรื่อง ไม่เป็นราว พูดไม่ต่อเนื่อง ตอบไม่ตรงคำถาม ถามอย่างตอบอย่าง เปลี่ยนเรื่องพูดไปเรื่อยๆ โดยไม่มีเหตุผล บางครั้งพูดคำศัพท์แปลกๆ โดยผู้ฟังไม่เข้าใจความหมาย

มีอาการผิดปกติของการรับรู้ เช่น ประสาทหลอนมีการรับรู้ทางประสาทสัมผัส เช่น ตา หู จมูก ลิ้น ผิวหนัง โดยที่ไม่มีสิ่งกระตุ้นจริง ที่พบบ่อยคือ ประสาทหลอนทางเสียง หรือหูแว่ว ได้ยินเป็นเสียงคนพูดคุย เสียงคนด่าว่า พูดตำหนิ พูดโต้ตอบเสียงคนนั้นคนเดียว หรือสั่งให้ผู้ป่วยกระทำตามโดยที่การกระทำนั้นอาจเกิดผลเสีย หรือเป็นอันตรายต่อผู้ป่วย และคนรอบข้าง บางรายอาจมีอาการภาพหลอน ร่วมกับอาการหูแว่วได้

พฤติกรรมผิดปกติ เช่น พฤติกรรมเปลี่ยนไป นอนไม่หลับ วุ่นวาย พูดคนเดียว ทำท่าแปลกที่ไม่มีใครเข้าใจความหมาย ยิ้มหัวเราะ หรือร้องไห้สลับกันเป็นพักๆ โดยไม่มีเหตุผล

อะไรคือสาเหตุ

ปัจจัยทางร่างกาย พบว่ามีปัจจัยหลายปราการ เช่น เกิดจากความผิดปกติของสมองบางส่วนโดยอาจขาดการกระตุ้นให้ทำงาน จากสารสื่อนำประสาทบางชนิดในสมอง หรือก็คือสารสื่อนำประสาทบางชนิดในสมองของผู้ป่วยจิตเภทผิดปกติไปจากคนทั่วไป การทำงานผิดปกติของสมอง หลังจากเสพสุรา เช่น ยาม้า กัญชา กระท่อม การติดเชื้อโรคต่างๆ เช่น มาเลเรียขึ้นสมอง ซิฟิลิสขึ้นสมอง เอดส์การได้รับอุบัติเหตุอันตรายทางศีรษะ เกิดการเปลี่ยนแปลงของสมอง เช่น สมองเสื่อม เนื้องอกในสมอง และจากกรรมพันธุ์เป็นต้น

ปัจจัยทางจิตสังคม ซึ่งเป็นเพียงปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการสำหรับ ผู้ที่มีแนวโน้มอยู่แล้วเท่านั้น ไม่ใช่สาเหตุโดยตรง ของโรคจิตเภทแต่อย่างใด เช่น ความเสียใจ ความขัดแย้งในใจอย่างรุนแรงความเครียดในชีวิต ความกดดัน ทางสังคมสิ่งแวดล้อม ที่หาทางออกไม่ได้ เช่น ความยากจน การขาดทุน

ที่สำคัญอีกประการหนึ่งก็คือไม่มีคนใดคนหนึ่ง หรือครอบครัวใด ครอบครัวหนึ่งที่เป็นต้นเหตุของโรคจิตเภท แต่ในทางกลับกัน ทุกคนในครอบครัวจะมีส่วนสำคัญอย่างยิ่ง ในช่วยการช่วยเหลือรักษาผู้ป่วยจิตเภท

จะช่วยเหลืออย่างไรเมื่อเริ่มมีอาการ

ญาติต้องเข้าใจว่า โรคจิตไม่ใช่เรื่องของผีเข้า หรือไสยศาสตร์ การรักษาด้วยวิธีแผนปัจจุบัน จะได้ผลดีและรวดเร็วกว่า

ญาติควรให้การดูแล เอาใจใส่ ให้กำลังใจ ไม่ทอดทิ้ง ควรพูดคุยและรับฟังเรื่องราวต่างๆ ของผู้ป่วยด้วยใจเป็นกลาง ให้ผู้ป่วยได้พูดระบายความตึงเครียดออกมา หลีกเลี่ยงภาวะต่างๆ เช่น สุรา ยาเสพติด การอดนอน การล้อเลียนจากเพื่อนบ้าน ญาติควรสังเกตและติดตามการเปลี่ยนแปลงอาการของผู้ป่วยถ้าหากมีอาการมากขึ้นให้รีบพามาพบแพทย์โดยเร็ว

การรักษาโรคจิตเภททำกันอย่างไร

วิธีการดูแลผู้ป่วยจิตเภท และจะป้องกันโรคจิตอย่างไร