มะเร็งตับอ่อน เป็นโรคที่พบไม่บ่อยนัก สถิติของสหรัฐอเมริกาพบว่ามีอุบัติการณ์ (คนไข้ใหม่) ปีละประมาณ 25,000 ถึง 30,000 ราย ที่ญี่ปุ่นจัดเป็นมะเร็งอันดับ 5 แต่สำหรับเมืองไทยมะเร็งตับอ่อน เกิดน้อยกว่ามะเร็งลำไส้ใหญ่ ซึ่งเคยอยู่ในอันดับที่ 5 มะเร็งตับอ่อนมักเกิดในคนสูงอายุระหว่าง 60 ถึง 80 ปี แต่อาจจะพบในคนอายุ 40 ปีได้บ้าง (ประมาณ 2%) พบในชายมากกว่าหญิง

ตับอ่อน (pancreas) เป็นอวัยวะที่ยาวประมาณ 6 นิ้ว วางทอดขวางหน้ากระดูกสันหลัง และอยู่หลังกระเพาะอาหาร รูปร่างของมันคล้ายปลาดุก ส่วนหัวอยู่ทางด้านขวาของเจ้าของ ทอดอยู่ในอ้อมกอดของลำไส้เล็กส่วนต้นที่เรียกว่า ดูโอดีนัม (duodenum) ส่วนหางอยู่ทางซ้ายจ่อติดกับม้าม (spleen) ตรงกลางมีหลอดเลือดใหญ่ทอดผ่านหลายหลอด (ทำให้การผ่าตัดยาก) ตับอ่อนทำหน้าที่สร้างน้ำย่อยอาหาร และสร้างฮอร์โมนอินซูลินและกลูคากอน ซึ่งช่วยให้ร่างกายสามารถใช้น้ำตาลในร่างกายได้เป็นปกติ มะเร็งตับอ่อนส่วนมาก (90%) เกิดจากเซลล์ที่หลั่งน้ำย่อย

ตับอ่อนก็เหมือนกับอวัยวะอื่นๆ ของร่างกาย คือเซลล์ของมันสามารถเปลี่ยนแปลงไปเป็นมะเร็งได้ และที่สำคัญคือตอนที่คนไข้มีอาการแล้วไปหาแพทย์ มะเร็งตับอ่อนก็มักจะเป็นมาก จนพ้นจุดที่จะผ่าตัดรักษาให้หายขาดได้แล้ว ดังนั้นความรู้เรื่องมะเร็งตับอ่อน อาจจะช่วยให้คนเราสามารถจะตระหนักถึงอาการของมัน ทำให้มาหาแพทย์ได้รวดเร็วขึ้น ซึ่งมีผลดีต่อการรักษา

ปัจจัยเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งตับอ่อนมีหลายอย่างคือ การสูบบุหรี่ ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง ภาวะหรือโรคที่เป็นมาแต่กำเนิดหลายอย่าง เช่น ตับอ่อนอักเสบจากพันธุกรรม กลุ่มอาการเนื้องอกต่อมไร้ท่อหลายชนิด (MEN type 1) มะเร็งลำไส้ใหญ่แบบพันธุกรรม ที่ไม่เกี่ยวกับโรคติ่งเนื้องอกมากมายในลำไส้ (HNPCC) โรคกลุ่มอาการไฝดำตามตัวมากมายจากพันธุกรรม (FAMMM) สำหรับเบาหวานเรื้อรังยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ว่ามันเป็นสาเหตุหรือไม่ เมื่อก่อนเคยคิดกันว่าคนดื่มกาแฟมากๆ จะเป็นมะเร็งตับอ่อนได้มากกว่าคนที่ดื่มน้อย แต่ปัจจุบันนี้ไม่เชื่อกันแล้ว

่ถ้าคุณมีอาการดังต่อไปนี้ควรรีบไปปรึกษาแพทย์

เขาศึกษาพบว่าเบาหวานที่เพิ่งตรวจพบใหม่ๆ เป็นสัญญาณบอกเหตุของมะเร็งตับอ่อนอย่างหนึ่ง

การที่โรคมะเร็งตับอ่อนวินิจฉัยได้ยากในระยะเริ่มแรก (ที่สามารถรักษาหายได้) เกิดจากหลายปัจจัย คือ

ถ้าสงสัยว่าจะเป็นมะเร็งตับอ่อนหรือไม่ แพทย์มีวิธีการตรวจหาหรือยืนยันได้หลายวิธี รวมทั้งวิธีต่างๆ ที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ แต่อาจจะไม่จำเป็นต้องทำหมดทุกอย่าง ขึ้นอยู่กับวิจารณญาณของแพทย์

การพยากรณ์โรคมะเร็งตับอ่อน อาศัยปัจจัยต่อไปนี้

การรักษามีหลายวิธีขึ้นอยู่กับระยะของมะเร็ง

มะเร็งในระยะต้นๆ ที่ยังสามารถผ่าตัดเอาออกได้ ก็ควรรักษาด้วยการผ่าตัดเอาออก การผ่าตัดเอาตับอ่อนออก เป็นการผ่าตัดที่ซับซ้อน เนื่องจากเป็นอวัยวะที่ถูกห้อมล้อมด้วยอวัยวะสำคัญอื่นๆ หลายอย่าง จึงมีความเสี่ยง

้การรักษามะเร็งตับอ่อน อาจจะมีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้นได้ ไม่ว่าจะจากการผ่าตัดหรือการให้เคมีบำบัด ผู้ป่วยและญาติจึงต้องมีความรู้ในเรื่องนี้ โดยการพูดคุยสอบถามจากแพทย์เจ้าของไข้

การรักษามะเร็งตับอ่อนที่ได้ผลดี คือ ผ่าตัดมะเร็งในระยะต้นๆ ที่ได้รับการตรวจพบอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับการที่คนไข้ต้องมีความรู้ ตระหนักถึงอาการได้รวดเร็วด้วย แล้วรีบไปให้แพทย์ตรวจวินิจฉัยให้ได้ อย่ามัวแต่มะงุมมะงาหรา ลังเล รีรอ เนื่องจากมะเร็งพวกนี้ร้ายแรงและงอกเร็ว

พล.ต.ต.นพ.นริศ เจนวิริยะ ศัลยแพทย์