ปัจจุบันคนไทยมีวิธีชีวิตที่ต้องเร่งรีบขึ้น เครียดมากขึ้น ทั้งปัญหาเศรษฐกิจ จราจร ครอบครัว ไม่มีเวลาพักผ่อนอย่างเพียงพอ ไม่มีเวลาออกกำลังกาย และพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่เปลี่ยนแปลงไป ประเภทของอาหารเหมือนชาวตะวันตก มีไขมันสูง ทำให้เป็นสาเหตุของโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ มีหลักฐานการวิจัยทางการแพทย์ รายงานว่า การออกกำลังกายช่วยป้องกัน การเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบได้ และผู้ป่วยที่เป็นแล้ว การออกกำลังกายยังช่วยลดอัตราการตาย จากการเป็นซ้ำของโรค ได้ถึง 25% ในช่วงเวลา 1-3 ปี นอกจากนี้ ยังทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้นด้วย

ทำไมผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ จึงควรออกกำลังกาย

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ จะมีสมรรถภาพ (Fitness) ของร่างกายลดลง เพราะผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ จะมีอัตราการเต้นของหัวใจสูงขึ้น และการบีบตัวให้เลือดออกจากหัวใจ แต่ละครั้งได้ปริมาณน้อยลง ทำให้ปริมาณเลือด ที่หัวใจส่งไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ลดลง เป็นผลให้ปริมาณออกซิเจนสูงสุด ที่ร่างกายสามารถนำไปใช้ (VO2max) ซึ่งเป็นตัวบ่งบอกสมรรถภาพของร่างกาย ลดลงด้วย

ในคนปกติถ้านอนนาน 3 สัปดาห์ ค่า VO2max อาจลดลงถึง 25% ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ สามารถเพิ่ม VO2max ได้ประมาณ 20% หลังจากฝึกออกกำลังกายนาน 3 เดือน

ประโยชน์ของการออกกำลังกายในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ

การออกกำลังกายในผู้ป่วยโรคหัวใจ

ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยแล้วว่า เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ ควรปรึกษาแพทย์ผู้ให้การรักษา ก่อนจะไปออกกำลังกายเอง ผู้ป่วยอายุเกิน 40 ปี ที่ไม่เคยออกกำลังกายสม่ำเสมอ ที่คิดจะเริ่มออกกำลังกาย ควรไปตรวจร่างกายประจำปี บ้างว่ามีโรคหัวใจหรือไม่ เพราะบางรายไปออกกำลังกายหักโหม จนเป็นลมฟุบไป โดยไม่ทราบว่า ตัวเองเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่น้ำหนักมาก สูบบุหรี่ มีประวัติไขมันในเลือดสูง ระดับโคเลสเตอรอล > 240 มก/เดซิลิตรความดันโลหิตสูง เบาหวาน พ่อ แม่ พี่ หรือน้อง เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบก่อนอายุ 55 ปี

โปรมแกรมการออกกำลังกาย

นอกจากการเดิน อาจใช้วิ่งบนสายพาน หรือปั่นจักรยานอยู่กับที่ เต้นแอร์โรบิค ในคนสูงอายุที่มีปัญหาข้อเข่า ควรปรับอานจักรยานให้พอเหมาะ คนไข้ที่มีปัญหาโรคข้ออาจใช้วิธีว่ายน้ำ

ข้อควรระวังไม่ควรเบ่ง หรือออกแรงเกร็ง ไม่กลั้นหายใจระหว่างออกกำลังกาย หลีกเลี่ยงการกำมือแน่นๆ และการนอนออกกำลังกาย

นอกจากการออกกำลังกายที่เหมาะสมแล้ว ควรปฏิบัติตนให้ถูกต้อง รู้จักประเมินระดับความเหนื่อย และการจับชีพจรตัวเอง รู้จักอาการและอาการแสดงที่บ่งถึงภาวะผิดปกติ จากการออกกำลังเกินขนาด เช่น เจ็บหน้าอก มึนงง เซ คลื่นไส้ เมื่อท่านสมารถออกกำลังกายได้อย่างสม่ำเสมอ อัตราการเต้นหัวใจขณะพักค่อยๆ ลดลง และประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจจะดีขึ้น และสมรรถภาพร่างกายของท่านจะดีขึ้นด้วย

แพทย์หญิงจิตรา วงศ์วิวัฒนานนท์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางเวชศาสตร์ฟื้นฟู